سیاست پولی ناصحیح؛ عامل رکود معاملاتی بازار مسکن
پاسخ هر دو گروه به پرسش های مطرح شده به اجرای یک سیاست پولی و اعتباری ناصحیح برمی گردد. در حقیقت، در طول یک دهه گذشته به دلیل بیم مسئولان از جهش قیمت مسکن ناشی از افزایش سقف وام ملکی، تسهیلات خرید مسکن همگام و همسو با تغییرات قیمت در این بازار رشد نکرده است.
این امر منجر به کاهش قدرت خرید خانوارها در بازار مسکن شده است و بخش مهمی از تقاضای مصرفی مردم را حذف کرده است.
این سیاست ناصحیح از طرفی موجب خروج تقاضای مصرفی از بازار مسکن و انباشته شدن متقاضیان خرید مسکن شده است؛ از سوی دیگر، بر بخش عرضه مسکن نیز تأثیر گذاشته و موجب افول بازار ساخت و ساز مسکن شده است. به طوری که کمبود عرضه در سال های اخیر به یکی از مهم ترین عوامل جهش قیمت در بازار مسکن تبدیل شده است.
سهم تسهیلات بخش مسکن در تأمین مالی ؛ از سال 1370 تا 1393
بررسی ها نشان می دهد که سهم تسهیلات بخش مسکن در تأمین اعتبار لازم برای خرید مسکن در دهه 1370 مناسب بوده است؛ به طوری که قدرت خرید تسهیلات مسکن در این برهه زمانی معادل 28 متر مربع زیربنای مسکونی بوده است.
در سال 1373 قدرت خرید این تسهیلات به 42 متر مربع زیربنای مسکونی رسید. پس از آن نیز، در نیمه نخست دهه 1380 تا سال 1383 پوشش دهی این تسهیلات برای خرید مسکن مطلوب بود.
اما از سال 1370 تا به الان در دو دوره زمانی تقاضای مصرفی مسکن سرکوب شده است. دوره نخست مربوط به سال های 1384 تا 1393 می باشد؛ طی این دوره سقف تسهیلات خرید مسکن ثابت بود. در حالی که در همین مدت قیمت هر متر مربع زیربنای مسکونی در تهران نزدیک به 8/5 برابر افزایش یافت و از 700 هزار تومان به 4 میلیون و 100 هزار تومان رسید.
بنابراین می توان استنباط نمود که قدرت خرید تسهیلات مسکن در تهران به یک ششم قبل رسیده است؛ به طوری که قدرت خرید 28 متر مربع زیربنای مسکونی در سال 1384 به 5 متر مربع زیربنای مسکونی در سال های 1392 و 1393 رسید.
بیشتر بخوانید
تحلیل و بررسی تحولات بازار مسکن در هفت ماه نخست سال ۱۳۹۹
سهم تسهیلات بخش مسکن در تأمین مالی ؛ از سال 1394 تاکنون
در سال 1394 سقف تسهیلات مسکن افزایش یافت و قدرت خرید این تسهیلات از 5 متر مربع به 14 متر مربع افزایش یافت. به عبارت دیگر، سقف تسهیلات خرید مسکن از 20 میلیون تومان در سال 1392 به 35 میلیون تومان در سال 1393 و پس از آن به 60 میلیون تومان در سال 1394 افزایش یافت.
اما از سال 1394 تا کنون سقف تسهیلات مسکن همگام و همسو با تغییرات قیمت در این بازار رشد نکرده است، که این مسئله موجب سرکوب تقاضای مصرفی و افزایش شدید رکود در بخش ساختمان شده است.
شایان ذکر است که سقف این تسهیلات در تهران از 80 میلیون تومان به 140 میلیون تومان رسیده است اما این افزایش متناسب با تورم بخش مسکن نبوده است و قدرت خرید خانوارها برای خرید مسکن را افزایش نداده است.
جالب است بدانید که در شرایط فعلی قدرت خرید تسهیلات مسکن در تهران، تنها 5 متر مربع می باشد.
تأثیر گذاری کاهش میزان تسهیلات واقعی مسکن بر بازار ساخت و ساز
با توجه به عدم رشد متناسب میزان تسهیلات با تورم بخش مسکن و در نتیجه کاهش میزان تسهیلات واقعی پرداخت شده و کاهش تقاضای مؤثر به دنبال آن، طرف عرضه بازار مسکن نیز با مشکل روبرو شد و بازار ساخت و ساز با رکود مواجه گردید.
دلایل کاهش سهم تسهیلات بخش مسکن از تسهیلات بانکی
کاهش سهم تسهیلات بخش مسکن از کل تسهیلات بانکی ناشی از تصمیم گیری اشتباه سیاست گذاران به دلیل نگرانی از جهش قیمت ها در بازار مسکن، به دو دلیل یعنی کاهش چشمگیر تقاضای مصرفی و کاهش تقاضای سازندگان برای اخذ تسهیلات با توجه به ناکافی بودن مبلغ آن برای ساخت مسکن می باشد.
به طوری که آمارها حاکی از آن است که در سال 1398 متقاضیان دریافت تسهیلات خرید مسکن نسبت به سال 1397 نزدیک به 32 درصد کاهش یافته اند.
راهکار احیای رونق بازار مسکن
کارشناسان بر این باورند که تنها با تقویت قدرت خرید متقاضیان از طریق افزایش متناسب تسهیلات مسکن با تورم و تحریک طرف عرضه می توان رونق را به این بازار برگرداند.
با افزایش تقاضا برای خرید مسکن، بازار ساخت و ساز نیز از رکود خارج شده و با افزایش عرضه، قیمت ها به سمت تعدیل شدن حرکت می کنند.